İfrat sağçıların puç olan ümidi - RAKURS

Avropa Parlamentinə seçkilərdə uğurla çıxış edən ultrasağçılar Avropa Parlamentinin özündə də nüfuz uğrunda mübarizəni uduzdular. Orada aparılan danışıqlar nəticəsində Fransada Marin Le Penin “Milli Birlik” Partiyası və Macarıstanda Viktor Orbanın “Fides” partiyasının da daxil olduğu “Avropa naminə vətənpərvərlər” fraksiyası bir dənə də olsun önəmli post ala bilməyib. Fraksiyanın nümayəndələri Aİ-nin qanunverici orqanının büdcəsi və reqlamentinin müəyyən olunduğu Avropa Parlamentinin bürosuna daxil olmayıblar, bu isə o deməkdir ki, onlar Avropa İttifaqının siyasətinə praktiki olaraq təsir göstərə bilməyəcəklər. Buna bir misal kimi, “Avropa naminə vətənpərvərlər” fraksiyası Ursula fon der Leyenin cümə axşamı keçirilən yeni müddətə Avropa Komissiyasının sədri kimi təsdiqlənməsinin qarşısını ala bilməyiblər. Avropa Parlamentinin üç aparıcı fraksiyası ifrat sağçılara qarşı birləşib. Onlar Kremllə yaxınlaşmanın potensial tərəfdarlarının Aİ hakimiyyətlərində mühüm qərarlar qəbul etmələrinin qarşısını almaq üçün nəzərdə tutulmuş “kordon sanitar” adlandırdıqları üsulu tətbiq ediblər.

Çərşənbə axşamı, iyulun 16-da yeni Avropa Parlamentinin ilk iclası işə başlayıb. Parlamentdə 84 mandata nəzarət edən “Avropa naminə vətənpərvərlər” üçüncü ən böyük fraksiyaya malikdir. “Almaniya üçün Alternativ” ətrafında qruplaşan və prinsipcə bir çox məsələlərdə Orban və Le Penlə əməkdaşlığa hazır olan “Suveren Millətlər Avropası” fraksiyası ilə birlikdə Avropa Parlamentinin 705 üzvündən yüzdən çox deputata malikdir. Adətən üçüncü ən böyük fraksiya xeyli sayda rəhbər vəzifələr alır. Avropa diplomatiyasının rəhbəri vəzifəsi ən çox ona gedir. Ancaq iki günlük iclasdan sonra məlum olduğu kimi, bu dəfə belə olmadı.

“Avropa Naminə Vətənpərvərlər” fraksiyasının və Milli Birliyin rəhbəri Cordan Bardella Avropa Parlamentinin vitse-prezidentləri vəzifələrinə səsvermənin nəticələri açıqlananda məyusluğunu gizlədə bilməyib. O, digər avropalı deputatlar kimi sədrlik üçün müraciət etməyib. Roberta Metsolanın yenidən seçilməsi onun yeganə mümkün rəqibi, Avropa Şurasının hazırkı rəhbəri Şarl Mişelin Avropa Parlamentinə namizəd olmaqdan imtina etməsindən sonra mübahisəsiz bir seçim oldu. Bardella sədr müavinlərindən biri olmağa ümid edirdi. 28 yaşlı iddialı siyasətçi üçün bu, vətəni Fransada əldən verilmiş fürsətin kompensasiyası olardı.

Milli Birlik proqnozların əksinə olaraq, parlament seçkilərində səs çoxluğu əldə etmədiyindən, hələlik o, ölkənin baş naziri olmaq arzusu ilə vidalaşmalı olub. Məlum oldu ki, Bardell də Metsolanın müavini olmayacaq. Vitse-prezidentlərin 14 postundan 5-i Sosialistlərin və Demokratların Mütərəqqi Alyansının ikinci böyük fraksiyasına, 3-ü Avropa Xalq Partiyasına (Avropa Parlamentindəki ən böyük fraksiya fon der Leyen də ona aiddir) düşüb. Qalanları isə sayca “Avropa naminə vətənpərvərlər” fraksiyasından daha kiçik fraksiyalara gedib. İki nəfər “Yeniləşən Avropa”dan liberallara, eyni sayda mötədil avroskeptik “Avropa Mühafizəkarları və İslahatçılar”a (bu fraksiyada İtaliyanın Baş naziri Giorgia Meloni-nin İtaliya Qardaşları partiyası üstünlük təşkil edir və o, uzaq ölkələrlə əməkdaşlıqdan imtina edir). Yaşıllar və Sol fraksiya hərəyə bir sədr müavini yerini aldı. “Yeniləşən Avropa”nın nəticəsi Le Pen və Bardella üçün xüsusilə xoşagəlməzdir. Bu fraksiya Fransa prezidenti Emmanuel Makrona yaxındır. Bir daha ölkəsinin parlamenti uğrunda mübarizədə olduğu kimi, Le Pen tərəfdarlarını vurub.

Vitse-prezidentlər Avropa Parlamenti Bürosunun əsas iştirakçılarıdır. İndi ultra-sağçılar bu qurumun işində iştirak etməkdən faktiki olaraq kənarlaşdırılıb. Bu məğlubiyyəti sadə şəkildə izah etmək olar: Avropa Parlamentinin “Avropa uğrunda Vətənpərvərlər” və “Suveren Millətlər Avropası”na qarşı üç aparıcı fraksiya: Avropa Xalq Partiyası, Sosialistlərin və Demokratların Mütərəqqi Alyansı, həmçinin “Yeniləşən Avropa” fraksiya birləşib. Onlar həmçinin kiçik fraksiyalardan müttəfiqlər tapdılar. Nəticədə, Avropa Parlamentinin bir deputatının "kordon sanitarçısı" adlandırdığı metod yaradılıb - bu, həddindən artıq sağın hər hansı qərar qəbul etməsinə imkan verməyəcək bir mexanizmdir.

“Avropa Vətənpərvərləri” partiyasının üzvü, İtaliya Liqası partiyasının üzvü Paolo Borcia digər fraksiyalardan olan həmkarlarını “seçicilərin iradəsinə qarşı sui-qəsddə” ittiham edib. Bu baxımdan ifrat sağçılar xatırladırlar ki, Avropa Xalq Partiyası yalnız bu yaxınlarda onlarla koalisiya mümkünlüyünü etiraf edib. Amma bu halda nəsihətlərin heç bir təsiri olmayacaq.

Büronun seçki nəticələri fon der Leyenin yeni müddətə təsdiq olunmayacağı ehtimalını çox aşağı edir. Avropa Parlamenti bu məsələ ilə bağlı iyulun 18-də səsvermə keçirməlidir. Əgər fon der Leyen tələb olunan 361 səsi toplaya bilməsə, o zaman Aİ liderləri bir ay ərzində yeni namizəd təklif etməli olacaqlar. Sonra onlar təklif etdikləri digər məmurları geri çağırmalı olacaqlar. Xüsusilə, Estoniyanın keçmiş baş naziri Kay Kallasın Aİ-nin xarici işlər və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi vəzifəsinə təsdiqi sual altında qalacaq. Məhz bu vəzifə üçün ultrasağçılar öz namizədlərini irəli sürə bilər. Amma görünür, bu baş verməyəcək.

Avropa Parlamentində yeni qüvvələr balansı, nəhayət, Ukraynaya davamlı dəstək haqqında qətnamənin səsverməsi ilə möhkəmlənib. Parlament 495 deputatın səsi ilə onu dəstəkləyib. Qətnamə digər məsələlərlə yanaşı, Orbanın hərəkətlərini pisləyir. Sənəddə onun Rusiyaya son səfəri “Aİ müqavilələrinin və Avropa İttifaqının ümumi xarici siyasətinin prinsiplərinin kobud şəkildə pozulması” adlandırılır. Lakin Orbanın özünün Donald Trampa sui-qəsd cəhdini pisləmək təklifi, əksinə, keçməyib. Eyni zamanda, avropalı deputatlar onun ABŞ-ın keçmiş prezidentinə münasibətinə görə yox, məhz müəllifinə görə rədd edildiyini gizlətməyiblər.

V.VƏLİYEV