İnsanlar çox fərqlidirlər. Hərənin öz genetik kodu, qidalanma alışqanlığı, keçmişi və ... öz parazitləri vardır.
Bunların hamısına eyni diqqəti göstərmirik. Məsələn, genetikanın insana təsiri haqqında internetdə youtube-u tapmağa qadir olan hər kəs nə isə bilir. Amma parazitlərin və mikrobların insana nə təsiri olduğunu çox adam bilmir. Mən də bilmirdim. Amma özü-özünə suallar verən, anlamaqda, dərk etməkdə dürüst və ədalətli davranan hər kəs əvvəl-axır cavabı da alır.
Çoxunuz Misir ehramlarını görmüsünüz. Bundan 2 500 il əvvəl Misirdə Nil çayının sahilində böyük bir mədəniyyət olub. Məqbərələr və geri qalan mədəni miras o qədər möhtəşəmdir ki, bir çox insan Misirlə bağlı əşyaları evində gözünün qabağında saxlayır. O cümlədən pişik heykəllərini. Qədim misirlilər pişikləri çox seviblər. Bir növ sitayiş ediblər yəni. Bu fakt alimlərin diqqətindən yayınmayıb.
Pişiklər haqqında bəzi maraqlı faktlar:
- Təbiətdə yayğın bir parazit vardır. Adı da toksoplazm.
- Toksoplazm həyatı boyunca 3 mərhələdən keçir. Məsələn, ipək qurdu kimi. Bu canlı həyatının bir hissəsini qurd, qalan hissəsini isə kəpənək kimi yaşayır. Toksoplazm da həyatı boyunca 3 mərhələ keçir.
- Toksoplazm istiqanlı heyvanların hamısına (insan daxil) yoluxur.
- Toksoplazm bütün həyat dövrünü tamamlamaq üçün ən az 2 qonaq dəyişməlidir.
- Toksoplazm yoluxmuş heyvanlarda qorxu hissi azalır, təhlükəyə və özünü öldürəcək hərəkətlərə meyl artır. Məsələn, toksoplazm yoluxmuş siçan pişik sidiyinin qoxusuna tərəf gedir. Çünki pişik o siçanı yeyərsə, siçanın bədənindəki Toksoplazm sistləri pişik bağırsağında açılacaq və öz həyat dövrünü davam etdirə biləcək. Alimlər pişiyə qarşı xüsusi məhəbbətin altında toksoplazm yoluxmasının yata biləcəyini araşdırmağa başladılar.
Faktlar:
- Toksoplazm beyində özünə yuva salır.
- Toksoplazm çoxalmaq üçün Dofamin və L-Dopa ifraz edir. Bunlar bütün istiqanlı heyvanlarda davranışı müəyyənləşdirən maddələrdir. Yəni toksoplazm heyvanın davranışına təsir etmə imkanına sahibdir.
- Toksoplazm yoluxmuş insanlarda daha çox şizofreniya, depressiya (xüsusilə bipolyar xəstəlik) görülür.
- Toksoplazm yoluxmuş insanlar daha çox yol qəzalarına (xüsusilə ölümcül) düşürlər.
- Toksoplazm yoluxmuş insanlar daha çox intihar edirlər.
- Toksoplazm yoluxmuş kişilər daha qısqancdırlar.
- Toksoplazm yoluxmuş qadınlar daha mehriban və qayğıkeşdirlər.
Çox qəribədir, toksoplazm yoluxmuş bütün fərdlər mikrobun yayılmasına xidmət edən davranışlar sərgiləyirlər:
- Siçanlar pişiyə tərəf gedir,
- İnsanlar özünü öldürür,
- Kişilər qısqanclıq böhranına girib həlak olma ehtimalı olan davalara girişirlər (cansız bədənini vəhşi heyvanlar yesinlər deyə),
- Qadınlar isə qayğıkeşliklə daha çox kişi cəzb edib, hamilə qalıb övladına infeksiyanı keçirməsi kimi.
Bu dediyim faktların hamısı elmi olaraq sübut edilibdir.
Vasif İsmayıl,
uroloq-cərrah, tibb üzrə fəlsəfə doktoru
Ailem.az